Tổ chức các hoạt động giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai cho trẻ mầm non (tiếp theo kỳ 1)

Hình thức tổ chức sự kiện

Chơi kéo co của các bé Trường mầm non Hoa Ban, huyện Mường Nhé

• Tranh ảnh
• Video (phim tài liệu)
• Dụng cụ thực hành (trang phục, đồ dùng, lương thực)
• Địa điểm (phòng học rộng rãi, có các trang thiết bị cần thiết, hoặc sân trường, sân khấu, phông bạt,…)

Thi “Tiếng hát trẻ thơ” Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ

Chế độ sinh hoạt hàng ngày

2.Các bước tổ chức hoạt động giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu cho trẻ mầm non

Tổ chức các hoạt động giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu cho trẻ mầm non cần thực hiện theo những bước sau:
Bước 1: Lựa chọn đề tài về thiên tai và BĐKH, xác định mục tiêu cụ thể
Tri thức về thiên tai và BĐKH là tri thức khó, do vậy muốn hình thành biểu tượng sâu sắc và kĩ năng ứng phó thiết thực cho trẻ thì việc lựa chọn đề tài cần quan tâm đến tính thực tiễn của đối tượng. Đối với nội dung về BĐKH, giáo viên có thể lựa chọn những đề tài cụ thể và đơn giản, vừa sức với trẻ nhỏ như: thế nào là biến đổi khí hậu, thời tiết, tại sao trái đất nóng lên, hiện tượng băng tan… Đối với các loại thiên tai, giáo viên cần xem xét đến sự xuất hiện thường xuyên hay không thường xuyên, tính chất nghiêm trọng của loại thiên tai hay xảy ra ở địa phương nơi trẻ sống để lựa chọn những đối tượng gần gũi trước. Không nên quá ôm đồm nhiều loại thiên tai trong một hoạt động. Thường đề tài về thiên tai nên cụ thể, tập trung vào một loại thiên tai, ví dụ: Tìm hiểu về bão, Tìm hiểu về lũ lụt, Động đất và cách phòng tránh,…

Sau khi lựa chọn được đề tài, giáo viên xác định mục tiêu giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với BĐKH cụ thể cho trẻ phù hợp với lứa tuổi.
Mục tiêu cụ thể này được xác định dựa vào mục tiêu giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non và khung kiến thức, kĩ năng, thái độ về giáo dục phòng chống thiên tai và ứng phó với BĐKH cho trẻ mầm non.
Nếu trong chương trình của nhà trường/khối/lớp, dự kiến xây dựng hoạt động tích hợp toàn phần về giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với BĐKH cho trẻ, ban giám hiệu/giáo viên chỉ cần căn cứ vào mục tiêu ở khung kiến thức kĩ năng, thái độ để xác định mục tiêu cụ thể cho hoạt động đó. Vì bản thân mục tiêu của khung này đã đựa xây dựng phù hợp với mục tiêu của chương trình GDMN.
Nếu trong chương trình của nhà trường/khối/lớp đã có những nội dung hoạt động liên quan tới thiên tai và BĐKH, nhưng không phải là hoạt động tích hợp toàn phần, ban giám hiệu/giáo viên cần căn cứ vào mục tiêu của chương trình GDMN, xem xét sự phù hợp với mục tiêu giáo dục phòng, chống thiên tai và BĐKH để đưa ra mục tiêu cụ thể (tham khảo bảng 1, trang 31).
Bước 2: Khai thác nội dung giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với BĐKH cho trẻ mầm non
Sau khi lựa chọn được đề tài, xác định được mục tiêu, giáo viên cần tìm hiểu kĩ về loại thiên tai đó để khai thác nội dung giáo dục cho trẻ. Khai thác nội dung giáo dục về thiên tai và cách phòng, chống nên đảm bảo trình tự tri thức sau đây:

• Tên gọi
• Đặc điểm bên ngoài nổi bật
• Nguyên nhân xảy ra (đơn giản, dễ hiểu)
• Ảnh hưởng đến con người và tự nhiên (động vật, thực vật, môi trường)
• Cách phòng, chống

Các nội dung giáo dục về thiên tai được lựa chọn phải chính xác, vừa sức với trẻ. Tri thức về nguyên nhân xảy ra thường khó với trẻ nên giáo viên cần biết lược bớt thông tin, chỉ chọn thông tin cơ bản nhất, dễ hiểu nhất. Tri thức về cách phòng chống thường khiến trẻ khó hình dung nên cần được đưa ra dưới dạng hướng dẫn ngắn gọn, súc tích, khoa học.
Bước 3: Lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động

Để chuyển tải nội dung giáo dục về thiên tai cho trẻ, giáo viên cần biết cách lựa chọn phương pháp và hình thức hoạt động phù hợp. Mỗi phương pháp có thế mạnh riêng để bổ sung tri thức hoặc hình thành kĩ năng và thái độ cho trẻ nhưng chỉ thực sự hiệu quả khi được phối hợp cùng nhau. Chẳng hạn phương pháp đàm thoại và tài liệu trực quan là quan trọng khi cung cấp tri thức cho trẻ về tên gọi, đặc điểm và hậu quả của hiện tượng thiên tai. Phương pháp thí nghiệm hoặc tài liệu trực quan (cụ thể là video) kết hợp giải thích có tác dụng tốt khi cho trẻ tìm hiểu diễn biến, nguyên nhân xuất hiện hiện tượng. Các phương pháp thực hành (diễn tập, trò chơi, dự án), làm mẫu kết hợp sử dụng tài liệu trực quan (thể hiện bằng hình thức tiêu lệnh phòng chống thiên tai) là lựa chọn phù hợp với việc hình thành kĩ năng phòng chống thiên tai cho trẻ. Về hình thức, giáo viên cũng có nhiều sự lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động căn cứ vào mục tiêu, nội dung và quy mô tổ chức. Cần sử dụng đa dạng các hình thức học tập, vui chơi, lao động, tham quan, diễn tập và tận dụng các hoạt động trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ để giáo dục phòng chống thiên tai có hiệu quả.
Bước 4: Chuẩn bị các điều kiện tổ chức hoạt động
Các điều kiện tổ chức hoạt động giáo dục về biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai cho trẻ mầm non bao gồm điều kiện về vật chất và điều kiện về tinh thần. Điều kiện vật chất như địa điểm, trang phục, thiết bị, tài liệu trực quan, đồ dùng, đồ chơi,… Điều kiện về tinh thần bao gồm sự sẵn sàng về tâm lý của trẻ, sự ủng hộ, thống nhất của phụ huynh, sự quan tâm hỗ trợ của nhà trường, hiểu biết của giáo viên…Việc chuẩn bị các điều kiện tổ chức hoạt động giáo dục về biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai cho trẻ mầm non cần đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, tận dụng được nguồn vật liệu đồ dùng có sẵn và huy động được từ phía phụ huynh, tránh lãng phí, mất thời gian và công sức của giáo viên.
Bước 5: Tổ chức thực hiện
Trong quá trình thực hiện, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, quan sát và hỗ trợ trẻ; trẻ chủ động tích cực trong việc tìm hiểu và thực hành cách phòng, chống thiên tai. Do thiên tai là đối tượng khó và là hiện tượng thời tiết nguy hiểm nên các hoạt động chỉ thực sự hiệu quả khi trẻ hứng thú tham gia và được đảm bảo an toàn. Việc thực hiện cần có sự phối hợp giữa các giáo viên trong trường và với phụ huynh, đồng thời có sự chuẩn bị về kĩ năng cho trẻ.
Đa số các hoạt động giáo dục phòng, chống thiên tai và ứng phó với BĐKH cho trẻ nhẹ nhàng, vui vẻ, nhưng đối với các hoạt động diễn tập, thực hành nhằm rèn luyện kĩ năng ứng phó với thiên tai phải đảm bảo tính kỷ luật, để rèn thói quen cho trẻ và giảm thiểu tối đa thiệt hại do hỗn loạn khi thiên tai xảy ra.

Trải nghiệm với sách của các bé Trường Mầm non Nà Sáy, huyện Tuần Giáo