Được sự cổ vũ, động viên, quan tâm theo dõi của Người và của Ban vận động Thi đua ái quốc Trung ương và các cấp, phong trào “thi đua ái Quốc” đã phát triển mạnh, có tác dụng to lớn đến thắng lợi của cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước. Theo Bác, phong trào thi đua yêu nước chỉ có được ở chế độ dân chủ XHCN, khi nhân dân được làm chủ và thi đua “góp phần” bồi đắp cho chính quyền lợi của đa số nhân dân lao động, như Người từng nói: “Thi đua yêu nước để ích lợi cho mình, ích lợi cho gia đình và ích lợi cho làng, cho nước”. Quan niệm thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua của Người, chính là biết rõ giá trị quý báu, sức mạnh vĩ đại của lòng yêu nước, hiểu thấu truyền thống yêu nước lâu đời của dân tộc. Cũng chính từ nhận thức sâu sắc ấy, Hồ Chí Minh nói: “Nước ta tuy kinh tế lạc hậu, nhưng lòng yêu nước và chí quật cường thì chẳng kém ai”, vì vậy, Người đã gọi phong trào thi đua của nhân dân ta là “Phong trào thi đua yêu nước”.
Bác Hồ tại Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua chống Mỹ, cứu nước năm 1966 (Ảnh: internet) Như vậy, từ những chỉ dẫn của Người, có thể khẳng định rằng: chỉ có khơi dậy và động viên được tinh thần yêu nước của toàn dân tộc, thì thi đua yêu nước mới trở thành phong trào và phát huy được tính tích cực của nó. Lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc là môi trường thuận lợi, là những điều kiện cần và đủ để phát triển phong trào thi đua yêu nước và chỉ có như vậy thì “Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân, sẽ giúp ta dẹp mọi khó khăn, mọi âm mưu của địch để đi lên thắng lợi cuối cùng”. Đúng như Bác đã chỉ rõ: khi tinh thần yêu nước được khơi dậy và nhân dân ta “vô luận ở địa vị nào làm công việc gì, phải ra sức tham gia cuộc thi đua yêu nước”, đồng thời “người người thi đua, ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua” sẽ là một hiện thực, sẽ trở thành “bổn phận” của mỗi người dân Việt Nam yêu nước.
Mục đích thi đua phải rõ ràng, nội dung thi đua phải thiết thực, biện pháp vận động phải phù hợp và phải có quyết tâm cao. Theo Bác Hồ, thi đua không phải công việc riêng của một người, một ngành, một địa phương, hay một lực lượng nào mà là công việc của toàn xã hội. Do vậy, Người quan niệm: việc xác định nội dung thi đua phải cụ thể thiết thực, gắn với từng nhiệm vụ, từng công việc của mỗi cá nhân, mỗi tập thể, mỗi địa phương, mỗi ngành. Chỉ có như vậy, mọi người mới hiểu rõ ý nghĩa của phong trào thi đua, lợi ích của phong trào thi đua, tránh được các khuyết điểm “Tưởng rằng thi đua là một việc khác với những công việc làm hằng ngày. Thật ra, công việc hằng ngày chính là nền tảng của thi đua”. Bên cạnh đó, Người cũng chỉ rõ: Cần nhận thức đầy đủ thi đua không phải là công việc một sớm một chiều, không phải là nhất thời mà phải là thường xuyên “trường kỳ”, “thi đua phải lâu dài và rộng khắp”…
Một vấn đề cũng được Bác Hồ nhấn mạnh là: Chương trình kế hoạch phải phù hợp, tránh tình trạng “nơi thì đặt kế hoạch to quá, rồi làm không nổi. Nơi thì ban đầu làm quá ồ ạt, đến nỗi ít lâu thì đuối sức đi, không tiếp tục thi đua được”. Theo Người, phải căn cứ vào mục đích thi đua, nội dung ý nghĩa của thi đua, nhiệm vụ của thi đua, mà đa dạng hoá phương pháp, biện pháp thi đua để đạt hiệu quả thiết thực nhất và cao nhất. Nhất thiết, mọi đơn vị, mọi ngành, mọi cấp phải khắc phục và tránh quan niệm một mô hình cho tất cả, phải khuyến khích các đơn vị trong cùng một điều kiện, có nhiều mô hình thi đua, làm cho phong trào thi đua vừa đa dạng về hình thức, vừa có nhiều sự lựa chọn về nội dung, phù hợp mọi ngành, mọi lĩnh vực mọi tầng lớp xã hội...
Kịp thời tổng kết rút kinh nghiệm, suy tôn những cá nhân, những tập thể gương mẫu điển hình. Tổng kết, rút kinh nghiệm trong phong trào Thi đua yêu nước thực chất là một hoạt động của công việc tổng kết thực tiễn, bổ sung lý luận. Đối với người lãnh đạo và cơ quan lãnh đạo, đó là một hoạt động bình thường, nhưng với phong trào Thi đua yêu nước, đó là một việc rất cần thiết và quan trọng: Vì nó có giá trị giúp cho việc xác định được thực chất sự phát triển của phong trào, quy mô và sức lan toả của phong trào. Qua đó, có thể giúp cho việc định hướng phong trào, hoàn chỉnh nội dung thi đua, mở rộng và đa dạng hoá các hình thức thi đua, làm cho phong trào phát triển thống nhất, tránh tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”, và “mỗi đoàn thể, mỗi ngành chỉ biết có mình, không khuếch trương được cái hay của mình và cũng không học được cái tốt của người khác, ngành khác”. Tổng kết, rút kinh nghiệm cũng là một công việc thường xuyên.
Bác Hồ đã khẳng định: “Thi đua cải tạo con người”. Như vậy, có thể thấy Người đã lấy phong trào thi đua, coi phong trào Thi đua yêu nước là trường học thực tiễn rộng lớn để xây dựng con người mới, góp phần xây dựng xã hội mới. Bản chất tốt đẹp nhất của con người là ý chí không ngừng vươn lên cái tốt đẹp bằng trí tuệ và bằng hoạt động lao động sáng tạo của mình, cho nên, qua thực tiễn phong trào thi đua rộng rãi của các ngành, các tầng lớp nhân dân, những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam mới được bồi đắp và phát triển. Điều này vừa phát huy cái tích cực, đấu tranh khắc phục cái tiêu cực, vừa giáo dục cán bộ, vừa giáo dục quần chúng phấn đấu thực hiện những công việc cần thiết có lợi cho sản xuất, cho đời sống và chống lại những khuyết điểm, thói hư tật xấu của xã hội cũ để lại và mới nảy sinh.
Thi đua yêu nước “là một cuộc cách mạng nội bộ, một cuộc đấu tranh gay go giữa cái tốt và cái xấu, cái cũ và cái mới, giữa đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và kẻ địch là tệ nạn tham ô, lãng phí, quan liêu”. Do vậy, để chiến thắng trong cuộc đấu tranh này, nhất định chúng ta phải thật sự thấm nhuần tư tưởng, quan điểm về thi đua của Bác Hồ. Để thông qua phong trào thi đua, mỗi người sẽ tự hoàn thiện mình để trở thành những con người mới XHCN, đóng góp sức mình cho xã hội, cho đất nước. Đây cũng chính là động lực của phong trào Thi đua yêu nước trong giai đoạn cách mạng hiện nay, mà chúng ta cần tiếp tục phát huy, đẩy mạnh, để phong trào Thi đua ái quốc theo tư tưởng Hồ Chí Minh, vừa phát triển sâu rộng, vừa bền vững, hiệu quả. Đồng thời, để phong trào Thi đua yêu nước thực sự là một nguồn động lực vô cùng mạnh mẽ, thúc đẩy mọi mặt hoạt động của toàn dân, góp phần tích cực vào thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN, làm cho dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.